Δευτέρα 7 Δεκεμβρίου 2009

Susan Gevirtz «Η άλλη οπτική γωνία»


Η Σούζαν Γκέβιρτζ (Susan Gevirtz), ποιήτρια και δασκάλα, ζει στο Σαν Φρανσίσκο. Εχει μία κόρη, την Clio.

Επί δέκα χρόνια δίδασκε στο Sonoma State University, ενώ τώρα εργάζεται ως καθηγήτρια δημιουργικής γραφής στο Πανεπιστήμιο του Σαν Φρανσίσκο και το California College of the Arts. Συνεργάτης του λογοτεχνικού περιοδικού ΗOW(ever). Το 2000 έλαβε το λογοτεχνικό βραβείο New Langton Arts "Bay Area Award in Literature". Το θεατρικό της έργο Motion Picture Home ανέβηκε στο Poet's Theatre το 2002. Από το 2004, μαζί με τη Σιαρίτα Κουκά, φροντίζει για τον συντονισμό του Συμποσίου Ποίησης της Πάρου (www.parossymposium.com), μια ετήσια συνάντηση συνεργασίας Ελλήνων και Αμερικανών ποιητών-μεταφραστών.

Εχει εκδώσει ποιητικές συλλογές (Aerodrome Orion & Starry Messenger, Broadcast, THRALL, Hourglass Transcripts, Spelt, Black Box Cutaway, PROSTHESIS::CAESAREA, Linen minus, Korean and Milkhouse), την κριτική μελέτη "Narrative's Journey: The Fiction and Film Writing of Dorothy Richardson", κι επίσης έχει δημοσιεύσει δοκίμια σε λογοτεχνικά περιοδικά και πανεπιστημιακά έντυπα. Στα ελληνικά μπορεί κανείς να αναζητήσει τα Starry Messenger (μτφρ.: Βασίλης Μανουσάκης), βλ. www.poeticanet.com/en/poets.php?subaction=showfull&id=1223069394&archive=&start_from=&ucat=50&show_cat=50
και Circadia (μτφρ.: Μαίρη Αλεξοπούλου και Λία Παπαδάκη), βλ. www.poema.gr/poem.php?id=206

Η ίδια η ποιήτρια σημειώνει αναφορικά με την ποιητική της: «Το ποίημα (όπως πάντα) είναι σχετικό με το σχετικά. Που σημαίνει ότι τα γεγονότα αποτελούν ένα περιβάλλον για τη συζήτηση, το ποίημα όμως δεν σχετίζεται με τα γεγονότα. Αν και οι συμβάσεις της εξιστόρησης, της γραμματικής, της ανάγνωσης από τ' αριστερά προς τα δεξιά, της πλοκής κ.λπ. μοιάζουν να συνοδεύουν το σχετικά, ωστόσο λειτουργούν μονάχα ως δόλωμα που παρασέρνει, μιας και το σχετικά δεν είναι ποτέ στ' αλήθεια δυνατό. Μετά την απαραίτητη διαγραφή αυτών των δολωμάτων από το πεδίο του ποιήματος, αφού το σχετικά παραμεριστεί, μόνο το «σχετικά με το σχετικά» παραμένει (μόνο τα δολώματα των δολωμάτων παραμένουν)».

Στα ποιήματα της Σούζαν Γκέβιρτζ υπάρχει πάντοτε κάποια ιστορία (αφήγηση-story). Η ιστορία έχει αρχή, μέση και τέλος. Χαρακτήρες οδηγούνται από την ποιήτρια σε μονολόγους. Ή άλλοτε συνομιλούν μεταξύ τους. Ολα συμβαίνουν μέσα σ' ένα αυστηρό αρχιτεκτόνημα λέξεων. Από αυτήν την άποψη η ποίησή της θα μπορούσε να χαρακτηριστεί συμβατική, παραδοσιακή, αναμενόμενη. Στην πραγματικότητα συμβαίνει το ακριβώς αντίθετο. Αυτό το «σχετικό με το σχετικά» που αποτελεί στόχο της, την οδηγεί να ψάξει για να βρει καινούργιες λέξεις, να μιλήσει για τα γεγονότα, να πάρει απόσταση από αυτά, να δημιουργήσει το Σύμπαν από την αρχή.

Για να πετύχει ετούτο το ανοίκειο, η Σούζαν Γκέβιρτζ επιλέγει να εξερευνήσει το εργαλείο της (τη γλώσσα) και ν' αναγκάσει τον αναγνώστη να το αντιμετωπίσει με νέα ματιά. Η γλώσσα πρέπει να φτάσει στα όρια, στην άκρη του γκρεμού και να κοιτάξει κατάματα το κενό κάτω απ' τα πόδια της. Η ποιήτρια πρέπει να δει πόσο και πόσα η γλώσσα αντέχει. Και ο αναγνώστης πρέπει να κάνει μαζί της αυτό το επικίνδυνο ταξίδι.

Επιλέγει λοιπόν να μιλήσει κατασκευάζοντας φράσεις (λέξη δίπλα σε λέξη), οι οποίες δεν αποτελούν ολοκληρωμένες, συμβατικά ορθές προτάσεις, προτάσεις που δεν ακολουθούν την ορθή (αποδεκτή) γραμματική και σύνταξη. Πρόκειται για προτάσεις ελλειπτικές. Ολες οι μη απολύτως απαραίτητες λέξεις (σύνδεσμοι, προθέσεις, επιρρήματα) λείπουν. Υπάρχει μονάχα ό,τι είναι αναγκαίο ως έναυσμα δημιουργίας νοήματος. Ο στίχος γίνεται αίνιγμα, κώδικας, τηλεγράφημα, sms, γίνεται νέα, προσωπική γλώσσα.

Η ποιήτρια νοιάζεται πολύ για τη λέξη και τη δυνατότητα του γραπτού λόγου να κινηθεί, να ακροβατήσει, να πλαστεί, να τεντωθεί, να γίνει εύκαμπτη. Την απασχολεί η λέξη και όλα αυτά που η λέξη γεννά, σημαίνει, δημουργεί στον νου του αναγνώστη. Χαρτογραφεί το κείμενο και το εξερευνά, ταιριάζοντας λέξεις διαφορετικής έντασης, τις οποίες εκτοπίζει από το αναμενόμενο πλαίσιό τους. Ετσι, η κάθε λέξη μεταμορφώνεται, αποκτά καινούργια κι αιφνιδιαστικά νοήματα. Το νόημα επαναδιατυπώνεται - που σημαίνει ότι το ποίημα απελευθερώνεται από τον ορισμό, κινδυνεύοντας διαρκώς να βρεθεί στο πεδίο της ασάφειας, του α-νόητου, στο white noise του μεταμοντέρνου κόσμου.

Είναι δύσκολο ν' αποφασίσει ο αναγνώστης «τι λέει το ποίημα», μιας και αυτό περισσότερο δείχνει προς τα κάπου, παρά λέει κάτι. Αυτός καλείται λοιπόν να πάρει την άκρη του νήματος που έπλασαν οι λέξεις και να συνεχίσει να το ξετυλίγει μόνος, πέρα από το ποίημα που μόλις διάβασε. Το σημαινόμενο του ποιήματος όχι μόνο δεν είναι ένα και μοναδικό, αλλά είναι συνειδητά φτιαγμένο έτσι ώστε να χωράει και να απαιτεί την προσωπική, ξεχωριστή ανάγνωση και ερμηνεία. Η ανάγνωση μετατρέπεται σε άμεσο κάλεσμα απόκρισης. Αλλιώς, το ποίημα δεν υπάρχει. Ή, πάντως, παραμένει βουβό (που σημαίνει: νεκρό).

Η ποίηση της Σούζαν Γκέβιρτζ είναι ποίηση κλειστή, εγκεφαλική και δύσκολη. Με προσεκτική, χειρουργική εργασία η ποιήτρια κατασκευάζει ψηφιδωτά λέξεων, φράσεων, εικόνων από σπαράγματα στιγμών, αναμνήσεων, αναγνωσμάτων, σκέψεων, συζητήσεων, εμπειριών. Πρόκειται για ποίηση πυκνή, ασφυκτική και συνάμα ιλιγγιωδώς απελευθερωτική.


δημοσιεύτηκε στο:
http://www.poema.gr/afieromatext.php?id=70&pid=

Δεν υπάρχουν σχόλια: